Categoria: ardeoj kaj vulturoj…

2. La vojaĝo

    Ĉirkaŭe, ĉio lumis. Ŝajne, ni estis en vitra palaco. Mi ne scias kiel ni tie alvenis ĉar mi jam sidas ene de la trajno. Geraldo estas ĉe mi. Tra la fenestro mi vidas ke, ekstere, panjo ploras. Onklino Ananizja enmetas la vizaĝon kaj demandas:
Kiu zorgos pri ili?
Aluizjo.
Kiu estas?
Tiu, tie; iu fingromontris korpulentan junulon, ja dika, hela haŭto, buklaj haroj, jarojn poste mi konstatos, ekzakte kiel la haroj de la statuoj de dio Apolono. Jarojn poste, mi ankaŭ memoros pri li, kiam mi aŭdos la vorton pufeca.
Junul’, ĉu estas vi, tiu kiu zorgos pri ili?
Jes, sinjorino.
Gardu ilin, Aluizjo, pro amo al Di’! Zorgu pri ili. Ne permesu ke iu ajn malbone traktu ilin. Kaj ŝi fingromontris min kaj Geraldon.
Panjo ploris ankoraŭ pli laŭte kaj Geraldo eksingultis. Mi ne komprenis kiel eblas plori ene de tiu belega loko, kiom da lumo!, mi ene de trajno!, mia unua vojaĝo!
Vere, por mi, la vojaĝo estis pli fascina ol io ajn. Mi vestis mian nigran pluvmanteleton, je malnova fasono, ĝi kovris la tutan korpon, senmanika, la brakoj restis liberaj interne. Mi senpacience atendadis la unuan movon de la trajno.
Nun, dum mi skribas, mi memoras ke ankau li ĉeestis. La inspektoro. Antono. Enorma mulato, haŭto iomete hela. Li havis ĉapelon. Pri tiu detalo mi memoras ĉar, dumvojaĝe, li plenigos la ĉapelon kun gojavoj kaj kuros post la ekmoviĝanta trajno. Li ĵus avertis ion, ĉiuj silentis kaj sidiĝis kaj mia onklino ripetas la peton al Aluizjo,
vi estas la respondeculo, junul’, ni fidas je vi, junul’,
panjo afliktiĝas, mi aŭdas bruegon, ĉio ektremas kaj anstataŭ la trajno antaŭeniri, estas ili, tiuj, kiuj retroiras, glitkurante: la onklino, panjo, la ceteraj, pli kaj pli rapide, ĝis totala mallumo.
Geraldo ploras. Ĉu iu alia plorus? Mi memoras pri neniu, krom mi, Geraldo, la inspektoro Antono kaj la junulo, al kiu mia onklino konfidis nin: Aluizjo. Dum la vojaĝo ni prisciis iomete pli. Li loĝis en la internulejo, kien ni iradis, sed helpis la inspektoron en tiuj iroj kaj venoj, por konduki gelernantojn. Mi ankaŭ aŭdis ion pri li, sed mi  ne scias ĉu dum la vojaĝo au poste:
Aluizjo estas edzino de Antono.
Mi ne sukcesis kompreni la subtilaĵojn de ĉi-tiu frazo. Mi bone memoras pri tio, kion mi komprenis tiutempe: ili kune dormis, ili estis geedzoj. Kaj pri tio, “kune dormi”, mi nur komprenis ke oni vere dormis kune, nur tio. Nenio pli interesis. Mi ne sciis ke oni bezonas esti virino por esti edzino de iu ajn. Tiel devas estis la afero, mi devas akcepti tiun novan veron, memori ĝin, eble mi bezonos ĝin poste.
Tuj post la komenco de la vojaĝo mi eltrovis veron, kiu plenigis min per ĝojo. Se mi rigardus tra la fenestro, mi konstatus ke la trajno moviĝis; ĉio kuras malantaŭen, sed estas la trajno kiu iras. Sed se mi, anstataŭ tra fenestro, rigardadis la plankon de la trajno, ĝi haltis kaj nur tremadis. Jen la mirinda vero: mi sciis ke ĝi moviĝas sed ĝi ŝajnis tute senmova, nur tremanta. Dum longa tempo mi forgesis min ene de tiu bela konstato, la trajno ne moviĝas, nenio moviĝas, se mi rigardadas la plankon.
Kaj jen mi en kamiono. Ni amasiĝas en ŝarĝplato. Jarojn poste, Geraldo rakontos ke ni iris de Rio-de-Ĵanejro ĝis Kruzejro, en Sanpaŭlo. De tie, per alia trajno, ĝis stacidomo, kies nomo estis Johano kaj io ajn, Johano-mineplumemoras. Nur poste, ni eniris en la kamiono ale al Kampodomejo. Pri tio, mi ne scias. Tiuj detaloj ne estas ene de mi. De la trajno de Brazila-Centralo, tiu ekspresa potenca maŝino, mi vekiĝas en la kamiono. Estas multaj homoj, ni amasiĝas unu sur la alia, mallumas, oni parolas, oni moviĝas, mi kovras min per la manteleto.
Nun ni marŝas rekte al la domo. Estas nokto kaj mi tenas la manon de Geraldo. Subite mi malkovras ke mi ne havas la mantelon. Geraldo avertas min ke nenio plu eblas, la kamiono jam foriris. Malaperis mia mantelo. Ĝi estis nigra, varma, peco el mia urbo, Manjuasuo, kiu akompanis min, konstanta memoraĵo pri la malĝoja rigardo de panjo, ŝi kudris ĝin por mi, kiam mi komencis vizitadi la lernejon.
Do, en ia momento, ni eniris en tiu domo. Ankaŭ tiu momento absolute malaperis de mia memoro. Sed, tute certe, ni eniris. Jes, ni eniris, sen ia dubo, ĉar mia koro neniam forgesis la manplenon da memoraĵoj kiuj desegniĝis ene de mi. Kelkaj el tiuj rememoroj estas helaj kaj duonviŝitaj, kvazaŭ ardeoj flugante ene de nebulo; aliaj, estas vivantaj, klaraj, kun odoro kaj volumeno, kvazaŭ flugiloj de ferocaj vulturoj, aŭ iliaj tranĉantaj krifoj, aŭ iliaj senkompataj bekoj, plensangaj…

daŭrigo en la venonta dimanĉo.

Viro kiu vivus absolute sola, ne havus memoron; eĉ ne bezonus ĝin. (Pierre Janet)

Sinjoro Freud malpravis.
La nekonscio ne regas nin, sed, ja, la memoro.
Memoro estas speco de Imperiestrino de la Animoj. Estas ŝi, kiu decidas pri tio, kion ni porĉiame memoros kaj pri tio, kio forviŝiĝos de ene de ni, dum la restanta tempo de nia vivo. Ni povas lerni, kiel fari la memoron pli ampleksan. Ni povas, per terapio, rekuperi memoraĵojn laŭŝajne perditaj. Sed ni NE POVAS FORGESI tion, kies forgeson ne permesas la Imperiestrino de la Animoj.
Estas la terura rilato inter niaj memoraĵoj kaj tio, kion ni ne kapablas forgesi, estas tiu rilato, kiu difinas la homan estaĵon. Ni estas tiu sumo. Ĉi tie ne okazas subtraho. Forviŝaĵo signifas nur tion, kio ne apartenas al ni; tion, kio ni ne plu estas, kaj neniam plu estos.

1. Antaŭaj okazaĵoj

Resume, jen la faktoj, kiuj okazis antaŭ ol mi venis al la trajnstacio.
Ni alvenis al Rio-de-Ĵanejro, panjo, Geraldo, Amelja, mi kaj Angela. Tri tagoj ene de kamionkajuto, escepte de Geraldo, kiu vojaĝis sur la ŝarĝplato, kun servisto. La dua vojaĝtago estis datreveno de Angela, ŝi iĝis kvin jaraĝa. La dudekkvara de marto, 1949. Sekve, mi havis ses jarojn kaj preskaŭ naŭ monatojn.
Hodiaŭ, la vojaĝo pli ŝajnas mallonga serio da fotoj. Pecoj el memoraĵoj. Aŭ malgrandaj scenoj de silenta filmo, difektita, tro hela, konfuza muntado ĉar kelkaj bildoj enmiksiĝas ene de aliaj.
La scenoj en la kamiono; tagmanĝo en restoracieto; ni ĉiuj dormas sidante surtrotuare ĉirkaŭ panjo, en malluma kaj mortinta nokto, unu apogata sur la alia, dum ŝi konversacias kun virino de la urbo.
En la Avenuo Prezidanto Vargas, motociklisto haltis kaj gestis al panjo; kaj ni, maltrankvile, transpasis la larĝegan straton. En tiu momento, mi pensis ke mi neniam plu revidos lin. Kaj, se mi  bone memoras, estas la unua fojo kiam mi tion pensis: se mi vidas aŭ sentas ion, mi konkludas ke tio neniam plu ripetiĝos.
Post la motociklisto, jen, ni jam estas en la apartamento de onklino. Telefono! La aŭtomobiletoj sub ni! Strato Washington Luis, 1, apartamento 801, telefonnumero 32-8366. Ĉu tio veras? De la fenestro, Geraldo ĵetis groŝon, ni malsupreniris kaj serĉis ĝin, vane. Mi ne scias kiom da tagoj ni tie restis.
Ĉar en la posta memorata sceno, mi rigardadas la altan pordegon de la Nacia Internulejo por Neplenaĝuloj. Iu knabo diras al mi ke tute neeblas fuĝi tra tiu pordego. Kial iu volas fuĝi?, mi pensas. Ni ĉiuj vestas bluan uniformon, la pastro instruas kanzonon, kies vortojn mi forgesis:

    Ni volas Dion, ni, maldankaj… Mokas pri fid’ la malsaĝuloj… Pri nia fid’, Maria, la plendon, nun, aŭdu vi…

Kion signifas plendo?, mi pensas. La muziko eniras en mi kaj sufokas mian animon, la komocio dolorigas min kaj la pastro fandiĝas kaj malaperas.
Certe, Geraldo estis proksime, ĉar kelkfoje li aperas, kvazaŭ magie. Lia ĉeesto komfortigas min, mi scias ke baldaŭ baldaŭ li estos dekdu jaraĝa!
Jen mi meze de kelkaj knaboj, unu el ili metas la rigidan montran fingron ĉe la vizaĝo de aliulo kaj alvokas:
Hej, bubo!
Kaj la alia, sin turnante, batas la vizaĝon sur la fingron. Ĉiuj ridas. Mi pensas ke ankaŭ mi ridis. Mi faras la samon al najbaro:
Hej, knabo!
Sed la vorto knabo ŝajnas al mi fremda kaj senefika. Knabo, tie, ne estis knabo sed bubo. Aŭ etulo. Bubo, etulo, la vortoj dancadis ene de mi.
Mi ne scias kiom da tagoj mi restis en tiu konstruaĵo. Ĉu eble ni dormis tie? Certe, jes, ĉar mi memoras pri vizitantoj, mi memoras pri pomoj kaj pri la malĝoja rigardo de panjo. Kaj, se iu demandus al mi tion, kion signifas la vorto vidvino…
…tiutempe mi konis malĝojegan infanan kanzonon:

…kaj, se iu demandus al mi tion, kion signifas la vorto vidvino…
…mi dirus, ke vidvino estas tio, kio estas panjo.
Tamen, panjo ne estis vidvino. Nur ke ŝi forlasis la alkoholaman edzon kaj kondukis la idaron ale al la granda urbo.
Subite, la pordego, la pastro, la emociiga kanto, la bubaro, la vizitantoj, ĉio malaperas. Jen mi en la trajno.
Jen mi en la trajno!
Jes, mi finfine alvenis al la stacidomo. Jarojn poste, iu diros al mi ke la tago estis la sankta vendredo.

daŭrigo en la venonta dimanĉo.