Gil Vicente 44. KOMEDIO PRI LA ARBARO DE LA TROMPOJ (1536)

la eskviro
Resumo:
Venas la Filozofo alkatenita al Stultulo; estas puno, ĉar li riproĉis kelkajn malklerulojn. Li anoncas la trompojn, kiujn spektos la publiko. De ĉi tie, sinsekvas kiel miksita salato, vico da  mitologiaj faktoj kaj popularaj epizodoj. Resume, oni povas diri ke tiu, kiu volas trompi, en la fino estas trompata. Eskviro, ŝajnigante ke li estas vidvino, trompas komerciston kiu intencis trompi lin. Kupido, kiu estas enamiĝinta al persa princino, trompas Apolonon kiu trompas la reĝon Telebano, patron de la princino. La Reĝo, por savi sian reĝlandon, trompas la filinon kaj forlasas ŝin en la Arbaro de la Trompoj. Kupido katenas ŝin, sed ŝi, per ruzo, igas lin liberigigi ŝin kaj li mem arestas sin en la ĉenoj. Kiam la reĝo forlasis sian reĝlandon, por konduki la princinon al la arbaro, li lasis en sia posteno la doktoron “Plej Granda Justeco de la Regno”, por ke ĉi tiu regu. La doktoro ricevas la viziton de junulino, enamiĝas al ŝi kaj ŝin sekvas. Ŝi ridindigas lin, igante ke li perdu siajn vestojn. La Princo de Grekio alvenas al la arbaro, kune kun kvin dukoj. Li tien iris ĉar Fortuno gvidis lin. Li enamiĝas al la Princino kaj Fortuno organizas la nupton.
 
Allevantaste, panadera,               Vekiĝu tuj, panistino,
Si te has de llevantar                   Vi devas tuj vekiĝi
Que un fraile dejo muerto.           Ĉar fraton mi forlasis mortintan.
No traigo vino ni pan.                   Mi kunportas nek vinon nek panon.
Apiahá, apiahá, apiahá.                Apiaha’, apiaha’, apiaha’.
 
(kantas Gerson Marchiori, Graciano Santos kaj Rubem Ferreira Jr.)

… Junulino (Vidu GV052, en la Korteganaro de Jupitero)

Enganado andais, amigo,             Vi trompas, amiko,
Comigo.                                         Pri mi.
Dias ha que vo-lo digo.                  De tagoj mi tion diras.
 
(kantas Carmen Ziege)
 
Muéstranos por Dios, Ventura,          Je Dio, montru al ni, Fortuno,
En esta sierra tan bella                      En ĉi montaro tiel bela,
Las venturas que hay en ella.            La fortunojn en ĝi ekzistantajn.
 
(kantas Carmen Ziege kaj Jorge Teles)
Visitas: 643

GIL VICENTE 44. COMÉDIA FLORESTA DE ENGANOS (1536)

o escudeiro

Resumo:

Entra um Filósofo acorrentado a um Parvo; é uma punição, porque ele repreendeu alguns ignorantes. Anuncia os enganos que a platéia assistirá. A partir daí segue-se numa salada mista uma sequência de fatos mitológicos e episódios populares. Num resumo, pode-se dizer que quem quer enganar acaba sendo enganado. Um escudeiro, fingindo-se de Viúva, engana um Mercador que queria enganá-lo. Cupido, que está apaixonado por uma princesa persa, engana Apolo que engana o rei Telebano, pai da princesa. O rei, para salvar seu reino, engana a filha e a abandona na Floresta de Enganos. Cupido a acorrenta, mas ela, através de astúcia, faz com que ele a solte e se acorrente. Quando o rei abandonara o reino, para levar a princesa à floresta, deixou em seu lugar o “doctor Justiça Maior do Reino”, para que este o substitua no reinado. Este doutor é visitado por uma moça, encanta-se com ela e segue-a, sendo ridicularizado por ela, perdendo suas roupas. Chegam à floresta o Príncipe de Grécia, acompanhado de cinco duques. Lá chegou porque foi guiado pela Ventura. Apaixona-se pela Princesa e a Ventura faz o casamento.

GV141. Parvo

Allevantaste, panadera,
Si te has de llevantar
Que un fraile dejo muerto.
No traigo vino ni pan.
Apiahá, apiahá, apiahá.

(cantam Gerson Marchiori, Graciano Santos e Rubem Ferreira Jr.)

… Moça (V. GV052, em Cortes de Júpiter)

Enganado andais, amigo,
Comigo.
Dias ha que vo-lo digo.

(canta Carmen Ziege)

GV142. Todos

Muéstranos por Dios, Ventura,
En esta sierra tan bella
Las venturas que hay en ella.

(cantam Carmen Ziege e Jorge Teles)

 

Comentário:

Esta, a derradeira obra de Gil Vicente, é um típico divertissement cortesão. Gil Vicente, já maduro em seu estilo, cria situações dramáticas, cômicas, patéticas, equilibrando-as. Explora a linguagem de cada personagem. Sua ironia é suave e não se observa rancor na sua crítica (ainda que diga Apolo: “o rezar não vale tanto quanto fazer o que se deve).
Um detalhe curioso dessa peça, que já apareceu em peças anteriores, mas que aqui rege um clima de grande espontaneidade, é a mistura do espanhol e do português. Os personagens sempre se exprimem na sua língua – nobres e deuses em castelhano e os rústicos em português. Mas algumas vezes o diálogo é bilingue. Exemplo: Copido: Qué has? Pastor: Estou namorado. Copido: De quien? Pastor: Que sei eu de quem, senão que o amor me tem o coração apertado. … Copido: Se desta pena te sacas, tu vivir muy mal se emplea.”
O Prólogo é interessantemente apresentado. Em lugar de um personagem, o autor faz entrarem dois, um acorrentado ao outro, criando uma alegoria relacionada com um provérbio da época: “Se queres matar um homem prudente, ata ao seu pé um ignorante”. Isto me lembra uma pintura de Pieter Bruegel (1525?-1569), meio contemporâneo de Gil Vicente, que fez a descrição pictórica de provérbios. Vê-se um largo espaço de uma aldeia, cheio de pessoas em pequenos grupos, às vezes em dupla ou sós, demonstrando provérbios conhecidos na época (há outra pintura do mesmo autor ilustrando dezenas de brincadeiras infantis).
O episódio do Doctor Justiça Maior do Reino é a dramatização de um dos contos da obra “Cent Nouvelles Nouvelles”, do século XV, que é uma imitação do Decameron de Boccaccio (1313-1375), acrescentada de temas vindos de outras fontes, como fabulários e novelas de Poggio Bracciolini (1380-1459).

Visitas: 1218

GIL VICENTE 41. AUTO DE MOFINA MENDES (1534)

a Virgem

Resumo:

Um Frade entra com um sermão cheio de citações, algumas sem nexo. Diz-se enviado para apresentar as figuras do Auto: a Virgem e suas criadas, Prudência, Pobreza, Humildade e Fé. As criadas têm livros e Maria pergunta a cada uma o que estão lendo. Elas enumeram diversas profecias sobre o nascimento de Cristo. Maria exclama: “Oh, se eu fosse tão ditosa que com estes olhos visse senhora tão preciosa, tesouro da vida nossa, e por escrava a servisse”.  Entra Gabriel e faz a ela a anunciação. Prudência, Pobreza, Humildade e Fé instruem sobre as respostas ao Anjo. Após este passo, fecha-se a cortina e a cena se desloca. Pastores estão entretidos em suas tarefas e entre eles Mofina Mendes. É desajeitada. Anuncia os desastres que aconteceram a todos os animais sob seus cuidados. É despedida e recebe um pote de azeite. Há o recantado relato sobre a sonhadora que ficará rica vendendo o azeite, comprando ovos, vendendo ovos, e casando-se. Quebra-se o pote e o devaneio termina. Mofina sai cantando. Chegam outros pastores e dormem. Segue-se a segunda parte do Auto natalino, que é uma “contemplação” da natividade. Virtudes conclamam ao louvor a todos e a tudo, incluindo os fenômenos da natureza. Maria pede que a Fé vá ao povoado e traga acesa a vela da fé. A Fé volta e diz que não conseguiu pessoa que a acendesse. Maria pede à Prudência que vá ao povo para acender a vela da esperança. José intercede e pede que ela desista de pedir luz às gentes. Prudência diz que não há necessidade de luz, pois que “o Senhor qu’ há de nascer é a mesma claridade”. Um Anjo canta para que os pastores acordem e adorem seu rei. Anjos tocam os instrumentos, as Virtudes cantam e os pastores dançam, saindo todos.

GV136. Mofina Mendes

Por mais que a dita m’engeite,
Pastores, não me deis guerra;
Que todo o humano deleite,
Como o meu pote d’azeite,
Ha de dar comsigo em terra.

(canta Carmen Ziege)

GV137. Anjo

Recordae, pastores!
Que vos levanteis.
Naceu em terra de Judá
Hum Deos so, que vos salvará.
Que vos levanteis.
Ah pastor! Ah Pastor!
Chama todos teus parceiros,
Vereis vosso Redemptor.

(canta Jaqueson Magrani)

 

Comentário:

Último auto natalino composto por Gil Vicente, uma peça madura e poética. Entre a anunciação e o nascimento, acontece a cena profana de Mofina Mendes.
Ao que tudo indica, alguns Autos separavam o sagrado do profano por meio de uma cortina. Alguns aconteciam em capelas, como o Auto dos Quatro Tempos. A anunciação feita por Gabriel é interessantemente dramatizada. Após cada palavra do Anjo, Maria pergunta a suas criadas o que deve responder e elas vão aconselhando suas respostas. A ave-maria acaba se transformando num lírico texto expandido.
Todo o texto da introdução, o prólogo dito pelo Frade, foi proibido nas edições de 1586 e 1624.

Visitas: 382