Resumo:
La aŭtoro mem sin prezentas kiel Prologo. Li lamentas pri tio, ke la antikva ĝojo ne plu ekzistas en Portugalio. Ne plu estas la popolaraj festoj, kun siaj dancoj kaj kantoj kaj la popolo estadas malkontenta. Venas poste la Vintro, sovaĝulo, kaj ĝi anoncas siajn agojn. Por montri sian fortokapablon, li prezentas sian unuan triumfon, nome, kovri la monton per neĝo. “Mi estas pordisto de la ventoj, paŝtisto de la tempestoj…” Venas Paŝtisto kiu sakras kontraŭ la malvarmo kaj laŭdas la Someron. Li diskutas kun la Vintro kaj unu alvokas plagojn kontraŭ la alia. Alia Paŝtisto venas kaj diras ke li ne havas vestojn antaŭ la malvarmo ĉar dum la somero li elspezis sian tutan monon kun floroj kaj donacoj por sia amindumantino. Venas Maljunulino: ŝi ricevis defion de la junulo al kiu ŝi enamiĝis, ke ŝi trairu la tutan monton senŝue; poste li ricevos ŝin. La Vintro foririgas ĉiujn, por ke li montru sian duan triumfon: terura kaj realisma tempesto surmare. Dum la tempesto unu el la maristoj ekpreĝadas: “Ho, Virgulino Sinjorino de la Lumo! Ho, Sankta Georgo! Ho, Sankta Nikolao!” Sed la ŝipostiristo diras: “Prizorgu nun la ŝipon kaj forlasu la sanktulojn!” Poste tri Sirenoj kantas konsoligan kanzonon pri la espero. La Vintro kondukas la Sirenojn ĝis la gereĝoj kaj ili kantas romancon kiu laŭdadas Portugalion kaj ĝiajn reĝojn. La Somero forpelas la Vintron. Li priskribas sian novan scenejon: venu la floroj, kantu la birdaro. Li alvokas la Monton de Sintra, por ke ĝi ĝuu la novajn bonaĵojn. Paro da nenobelaj homoj plendas pro la varmo, li estas forĝisto kaj ŝi panistino. Venas kelkaj gejunuloj; ili kunportas al la gereĝoj la nemortemajn ĝardenojn. Ĉiuj kantas honore al la Somero kaj al la naskiĝinta bebo, filino de reĝo Johano la Tria kaj reĝino Katarina.
GV114. Aŭtoro
| Terra frida d’eismelo, No me negueis mi consuelo. |
Ho, malvarma lando de “eismelo” (*) Ne neu al mi la konsolon. |
(*) nekonata vorto.
(kantas Giovanni Dallagrana)
GV115. Aŭtoro
| No penedo João Preto E no penedo. Quaes forão os perros Que matárão os lobos, Que comêrão as cabras, Que roêrão o bacello Que posera João Preto No penedo? |
Sur la ŝtonego, Nigra Johano, Ja, sur la ŝtonego. Kiuj estas la hundoj Kiuj mortigis la lupojn, Kiuj manĝis la kaprinojn, Kiuj ronĝis la vinberburĝonojn, Kiujn la Nigra Johano metis Sur la ŝtonego. |
(kantas Rubem Ferreira Jr)
GV116. Brisco
| Quien maora ca mi sayo, Cuitado, Quien maora ca mi sayo. El mozo y la moza Van en romería: Tómales la noche Naquella montina: Cuitado, Quien maora ca mi sayo.Tómales la noche Naquella montina, La moza cantaba, El mozo dexia: Cuitado, Quien maora ca mi sayo. |
Ho, en malbona horo mi venas, Atentu, Ho, en malbona horo mi venas. Junulo kaj junulino Iras en pilgrimado: La nokto surprizas ilin Sur tiu monteto: Atentu, Ho, en malbona horo mi venas.La nokto surprizas ilin Sur tiu monteto, La junulino kantadis La junulo diradis: Atentu, Ho, en malbona horo mi venas. |
(kantas Graciano Santos)
GV117. Juan Guijarro
| Por do pasaré la sierra, Gentil serrana morena? Tu ru ru ru rá: quien la pasará? Tu ru ru ru ru: no la pases tú. Tu ru ru ru ré: yo la pasaré. Di, serrana, por tu fe Si naciste en esta tierra, Por do pasaré la sierra, Gentil serrana morena?Ti ri ri ri ri: queda tú aqui. Tu ru ru ru ru: qué me quieres tú? To ro ro ro ro: que yo sola estó. Serrana, no puedo no, Que otro amor me da guerra. Como pasaré la sierra, Gentil serrana morena? |
Kiel mi transpasos la monton, Ho, ĝentila bruna montanino? Tu ru ru ru ra, kiu transpasos ĝin? Tu ru ru ru ru, ne transpasu vi. Tu ru ru ru re, mi transpasos ja. Diru montanino, je via fido, Se vi naskiĝis en ĉi lando Kiel mi transpasos la monton, Ho, ĝentila bruna montanino.Tu ru ru ru ri, restu vi ĉe mi. Tu ru ru ru ru, kion volas vi? Tu ru ru ru ro, sola vivas mi. Montanino, mi ne rajtas, Alia amatino militas kontraŭ mi. Kiel mi transpasos la monton, Ho, ĝentila bruna montanino. |
(kantas João Batista Carneiro kaj Carmen Ziege)
GV118. Maljunulino
| Assi andando, amor andando, Assi andando m’ora irei. |
Tiamaniere marŝante, amato, ja marŝante, Tiamaniere marŝante nun mi iras. |
(kantas Kátia Santos)
GV119. Maljunulino
| Polo canaval da neve Não h’a hi amor que me leve. |
Al la kanejo neĝoplena Neniu amato kondukas min. |
(kantas Carmen Ziege)
GV120. Tri Sirenoj
| Por mas que la vida pene, No se pierda el esperanza, Porque la desconfianza Sola la muerte la tiene. Si fortuna dolorida Tuviera quien bien la sienta, Sentirá que toda afrenta Se remedia con la vida. Y pues doble gloria tiene Despues del mal la bonanza, No se pierda el esperanza En quanto muerte no viene. Ha a a – ha a a – ha a a. |
Eĉ se la vivo estas penoplena, Ne perdiĝu la espero, Ĉar la malfido, Nur la morto ĝin havas. Se doloriga fortuno Venas al iu kiu forte sentas ĝin, Oni sentu ke ĉiu defio Estas kuracata de la vivo. Kaj duoblan gloron havas La bono kiu sekvas la malbonon. Ne perdiĝu la espero Dum la morto ne venas. Ha a a – ha a a – ha a a. |
(kantas Carmen Ziege kaj Kátia Santos)
GV121. Sirenoj
| Deus do ceu e Rei do mundo, Por sempre sejas louvado, Que mostraste tais grandezas Em tudo que tens criado. Fizeste reinos distintos E cada um no seu grado, Deste-lhes mui justos reis, Cada rei no seu reinado. Também deste a Portugal, De mouros sendo ocupado, O rei dom Afonso Henriques, Que antes o tinha ganhado. Este santo cavaleiro De teu poder ajudado, Venceu a cinco reis mouros Juntos em campo apraçado. Tu cinco chagas lhe deste Em paga do seu cuidado. Que as deixasse por armas Ao seu reino assinalado. Recorda-te, Portugal, Quanto Deus te tem honrado; Pois deu-te as terras do sol Por comércio a teu mandado; E os jardins de toda a terra Tu tens bem assenhoreado: Os pomares do Oriente Dão-te seu fruto apreciado. Seus paraísos terreais Fechaste com teu cadeado. Louva ao que te deu a chave Do melhor que tem criado; Todas as ilhas ignotas Só a ti tem revelado. De quinze Reis que tiveste, Nenhum te tem despresado, Mas de melhor em melhor Têm-te acrescentado; Tuas Rainhas passadas Santas têm acabado. Se a Deus deste louvores Por quantos bens te tem dado, Dá-lhe graças novamente, Pois de novo te há olhado. Deu-te o Rei Dom João, Terceiro deste ditado; E da rainha preciosa, Porque sejas mais ligado, Duas filhas primeiramente Tudo por Deus ordenado; Como quem sabe o bom, Assim te tem orquestrado, Bem sabes, Reino ditoso, As Infantes que te ha dado, Umas para Imperatrizes, Rainhas que tens criado. Outros Reis da Cristandade De tua estirpe têm manado, E também Imperadores Procedem de teu costado, Teu príncipe natural Deus por ti o tem guardado, E nascerá em tuas mãos Quando o tempo for chegado. |
Dio de la ĉielo kaj reĝo de la mondo Estu vi porĉiame laŭdata. Ĉar vi elmontris vian potencon Per ĉio de vi kreata. Vi kreis malsimilajn reĝlandojn, Kaj ĉiu laŭ sia maniero. Al ĉiuj vi proponis justajn reĝojn, Ĉiu en sia reĝlando. Vi ankaŭ proponis al Portugalio, De la maŭroj okupita, La reĝon Afonso Henriques Kiu antaŭe ricevis ĝin. Ĉi sankta kavaliro Helpe de via povo Venkis kvin maŭrajn reĝojn Kuniĝintaj en milita kamparo. Vi donacis al li la kvin sanktajn sangajn vundojn Kiel pago pro lia granda zorgo, Por ke li surskribu ĝin sur la blazono De lia konkerita reĝlando. Vi, Portugalio, memoru, Pri ĉio al vi donacata de Dio, Ĉar li donis al vi la landojn de l’ suno Por ke vi faru en ĝi komerco. Kaj la ĝardenojn de la tuta tero Vi bone ekposedadas. La orientaj fruktoĝardenoj Donas al vi ŝatatajn fruktojn. Viajn terajn paradizojn Vi fermas per viaj ŝlosiloj Laŭdu tiun, kiu donacis al vi la ŝlosilojn De la plej bona de li kreata. Ĉiujn nekonatajn insulojn Nur al vi li riveladas. Inter viaj dek kvin reĝoj Neniu malestimis vin. Kontraŭe, de plejbonaĵo al plejbonaĵo, Li ankoraŭ pli donacas al vi. Viaj praaj reĝinoj Fine iĝas sanktulinoj. Se vi jam laŭdis Dion, Pro ĉio de li donacata, Danku denove al li, Ĉar denove li vin rigardas. Li donis al vi la reĝon Johano, La tria de ĉi nomo. Kaj de la altmerita reĝino, Por ke vi al ŝi estu ligata, Unue, du filinojn, Laŭ la ordono de Dio. Laŭ tiu, kiu konas la bonon, Tiamaniere Dio ordigas vin. Ho, feliĉa reĝlando, vi bones scias Pri la ricevitaj infantinoj. Kelkaj iĝas imperiestrinoj Kaj kelkaj reĝinoj de vi kreataj. Aliaj reĝoj de la kristanaro Fontas el via genealogio. Kaj eĉ imperiestroj Devenas de via lumbo. Kaj via natura princo Dio ankoraŭ kaŝas lin. Li naskiĝos en viaj manoj, Kiam venos la ĝusta tempo. |
(kantas Jorge Teles, Gerson Marchiori, João Batista Carneiro, Carmen Ziege, John Théo, Jáqueson Magrani, Rubem Ferreira Jr, Kátia Santos, Giovani Dallagrana kaj Graciano Santos)
GV122. Somero
| Del rosal vengo, mi madre, Vengo del rosale. Á riberas daquel vado Viera estar rosal granado. Vengo del rosale.Á riberas daquel rio Viera estar rosal florido, Vengo del rosale. Viera estar rosal florido, Del rosal vengo, mi madre, |
El la rozujaro mi venas, panjo, Mi venas el la rozujaro, Ĉe la bordo de la vadejo Mi vidis rozujon semoplenan. Mi venas el la rozujaro.Ĉe la bordo de la rivero Mi vidis rozujon floroplenan. Mi venas el la rozujaro. Mi vidis rozujon floroplenan. El la rozujaro mi venas, panjo, |
(kantas Jorge Teles)
GV123. Kvar junuloj kaj kvar junulinoj
| Quem diz que não he este San João o verde? |
Kiu diras ke ne estas tiu, Sankta Johano, la Verdulo? (*) |
(*) Sankta Johano, la Verdulo, estis la nomo de la Sanktulo, ĉe la komenco de la somero.
(kantas Jáqueson Magrani)
… Sintranoj kaj la Princo (V.GV108, en la teatraĵo La Ŝipo de la Amoj)
| Vento bueno nos ha de levar, Garrido he o vendaval. |
Bona vento kunportos nin, Belega estas la uragano. |
Komentario:
Preninte kiel temo la mito de la lukto inter la naturaj elementoj en iliaj sezonaj drastecoj, Gil Vicente konstruis potencan panelon. Estas sekvenco de ravaj scenoj en kiuj diversaj roluloj venas unu post la alia, ĉiuj suferantaj pro la veteraj rigoroj; tamen, homece, ĉiuj sin defendas laŭ siaj kapabloj kaj, kiam alia solvo ne estas, ili sakradas. Ĉi teatraĵo estas unu el la superbaj elmontroj de la genio de Gil Vicente. Ĝi estis verkata por festi la naskiĝon de filino de la reĝo Johano la Tria, kaj bone elmontras lian talenton.
Simile al tio kio okazas en sia tuta verkaro, Gil Vicente ne perdas la okazon por kritiki kelkajn aspektojn de la religiemo de la popolo aŭ de la kutimoj de la portugala nobelaro, kiam li konsideris ilin eraraj. Dum la tempesto la ŝipostiristo parolas pri iu tiama kutimo, nome, doni la komandon de ŝipo al grava nobelo aŭ palacovizitanto, malgraŭ tio ke li nenion komprenis pri la arto ŝipostiri. Diras la Maristo: “Tio estas eraro, kiu kun si kunportas mil erarojn, tiom danĝera metio en manoj de iu, kiu neniun priscias”.
La diskuto inter la Vintro kaj la Paŝtisto tre similas al kelkaj kantataj defioj de la popolo en la nordorienta regiono de Brazilo.
La longa romanco de la Sirenoj priskribas la portugala brilado. Ĝi originale estas en la hispana sed mi tradukis al la portugala, por ke ĝi iĝu pli taŭga.
Inter ĉi teatraĵo, de 1529, kaj la sekvanta, de 1532, okazos la katastrofa tertremo kiu ruinigis grandan parton de Lisbono, en 1531. Kelkaj pastroj de Santaremo anoncadis la tujan alvenon de alia tertremo kaj provokis tumulton inter la popolo. Ili indikadis kiel la kialo de la fatalaĵo la furio de Dio pro la ĉeesto de la novaj kristanoj en Portugalio. Novaj kristanoj estis la judoj kovertitaj al kristanismo. Tridek kvin jarojn antaŭe ili estis forpelataj el la lando kaj okazis la perforta konvertigo de tiuj kiuj restis. Oni rimarkas, do, ke ankoraŭ ekzistis granda fanatika antaŭjuĝo antaŭ la ĉeesto de la konvertitoj. En letero al la reĝo, Gil Vicente rakontas la argumentojn, kiujn li prezentis al la fratoj, pri la blindaj fortoj de la naturo, restarigante la trankvilecon en la regiono.
Visitas: 176